Kendiyle barışık olma, davranışlarından ve kişiliğinden dolayı mutluluk hissetme, kendini olduğu gibi ve rol yapmadan sergileme durumuna özgüven ismi verilir. Kişilerin özgüveni, kendi gerçekleştiği ve çevresinde yaşanan olaylara göre azalıp artma eğilimi gösterir. Özgüven eksikliği, kişinin hayatı boyunca içe kapanık, sosyalleşmeden uzak ve başarısız bir kişi olmasına sebep olabilir. Kişinin özgüven eksikliği, çocukluğunda yaşadığı olaylar da olabilir.
Çocuklarda Özgüven Gelişimi Ne Zaman Başlar?
Çocukta özgüven gelişimi, çocuğun doğumuyla birlikte başlar. Çocuğun özgüveninin gelişmesinde en önemli faktör anne ve babasıdır. Hayatının büyük çoğunluğunda anne ve babasını gören çocuk, anne ve babasının kendisine olan tutumuna göre kendisine özgüven aşılamaya başlar. Anne ve babanın ardından çevresinde bulunan diğer kişiler, özgüvenini etkiler. Çevrede bulunan kişilerin çocuğa davranışları, çocuğun özgüveninin gelişmesine ya da gerilemesine sebep olur. Bu nedenle özgüven gelişiminde, çocuğa karşı davranışlarda dikkatli olunmalı ve çocuğun gelişim içinde olduğu unutulmamalıdır. Çocuğun ilk etapta ailesinden hissettiği sevgi ve değer, çocuğun küçük eleştirilerden ve olumsuz durumlardan etkilenmesini en aza indirir.
Çocuklarda Özgüven Eksikliği Belirtileri
Özgüven eksikliği hisseden çocukların belli başlı belirtileri vardır. Bu belirtiler birden fazla olduğu takdirde çocuğa özgüven eksikliği tanısı konabilir. Özgüven eksikliği hisseden çocukların en çok gerçekleştirdiği eylemler ve ruh halleri şu şekildedir:
- Okulla bağının düşük ve her an okuldan kaçmaya meyilli olması
- Utangaç, içe kapanık ve sosyal alanda başarısız olması
- Kendini diğer çocuklardan aşağı görmesi ve diğer çocuklardan sebepsiz yere çekinmesi
- Yeni organizasyonlarda çekingen ve korkak davranması, bulunduğu ortama uyum sağlayamaması
- Anne ve babaya bağımlı olması, onlar olmadan karar vermekten korkması
- Küçük eleştirilerde bile incinmesi, ağlamaya başlaması
- Kendi duygu ve düşüncelerini ifade edememesi, ifade ederken zorluk yaşaması
- Kendisine yüklenen sorumluluktan kaçması ve herhangi bir sorumluluğu üstlenmek istememesi
Çocuklarda Özgüven Eksikliğinin Görüldüğü Yaşlar
Çocuklarda özgüven eksikliği, genel olarak 3-4 yaşlarında başlar. Çevresindekileri algılamaya başlayan, diyalog kurabilen, çevresiyle sürekli etkileşim halinde olan çocuk, çevresinden gelen tepkilere göre özgüvenini oluşturur. Ailenin çok fazla ilgilenmediği, iletişim kurmadığı ve çevredeki kişilerin eleştirdiği çocuklarda özgüven eksikliği sık olarak görülür. Özgüven eksikliğinde genetik faktörler de önemlidir. İnsan kişiliğinin yüzde 40’a yakını genlerin etkisiyle biçimlenir. Bu nedenle özgüven eksikliği yaşayan çocukların ailelerinde bu tür hikayeler duymak mümkündür.
Çocuklarda Özgüven Eksikliği Nasıl Giderilir?
Çocuklarda özgüven eksikliğinin giderilmesinde aile faktörü önemlidir. Ailenin, özgüven eksikliği hisseden çocuğu dinlemesi, onunla konuşması, korkularını yenmesini sağlaması ve bir nevi terapi uygulaması gerekir. Çocuğunda özgüven eksikliği olduğunu düşünen çiftlerin uygulaması gereken yöntemler şu şekilde:
- Özgüven eksikliği hisseden çocuk, kendi duygu ve düşüncelerinin önemli olmadığını düşünür. Bu nedenle ailenin çocuğu önemsemesi ve onunla diyalog kurması en çok önem taşıyan konulardan biridir.
- Ailenin çocuktan beklentilerini makul boyuta çekmesi ve çocuğun yapabileceği görevleri yüklemesi, çocuğun görevden ve sorumluluktan kaçma ihtimalini en aza indirir.
- Özgüven eksikliği yaşayan çocuklar, yeni eylemlerde bulunma konusunda çekingen davranır. Ailenin bu süreçte çocuğa destek olması ve “Ben yanındayım” mesajı vermesi gerekir. Çocuğun çeşitli organizasyonlara dahil edilmesi, onun yeteneklerinin de açığa çıkmasını sağlar.
- Çocuğun herhangi bir olayı ailesine rahatça anlatabileceği duygusunun aşılanması, çocuğun özgüvenini yeniden toparlaması için gereklidir. Ailesiyle konuşabilen ve fikirlerinin ailesi için değerli olduğunu düşünen çocuklar, problemin çözülmesi için bir adım daha atmış olur.
- Ailenin, çocuğun gelişimi için rol model olması, olumsuz davranışlarda ona saldırgan bir tutumla davranmaması, eksikliklerini uygun bir dille anlatması gerekir.
- Ailenin, özgüven eksikliği yaşayan çocuğu diğer çocuklarla kıyaslaması, çocuğun yeniden özgüven eksikliği yaşamasına sebep olur. Ailenin bu davranıştan kaçınması gerekir